Αναλύσεις

"Αττικός χιονόκαιρος" βορειοανατολικού ρεύματος...

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 11 Φεβρουαρίου, 2025 21:13 σε Αναλύσεις Καιρού

Κλασσικός "αττικός" χιονόκαιρος βορειοανατολικού ρεύματος επικρατεί τις τελευταίες ημέρες με το βορειοανατολικό ρεύμα να επιμένει στο Αιγαίο και την ανατολική Ελλάδα και να διοχετεύει συνεχώς ψυχρές αέριες μάζες στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας, από την Ρωσία και την ανατολική Ευρώπη προς την Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και την περιοχή μας.

Καθώς ο ψυχρός αέρας περνάει πάνω από το Αιγαίο και ενώ τμήμα αυτού έχει ήδη διασχίσει μεγάλες εκτάσεις πάνω από την Μαύρη Θάλασσα, εμπλουτίζεται με υγρασία στα χαμηλά στρώματα. Επειδή ωστόσο πάνω από τα 2000μ, περίπου, η ψυχρή μεταφορά περιορίζεται σημαντικά και στα 2500μ επικρατεί θερμότερος αέρας απ' ότι στα 1500μ, στο ενδιάμεσο δημιουργείται ένα ισχυρό στρώμα "αναστροφής" που "πωματίζει" την υγρασία και τα σύννεφα κάτω από τα 2,5km.

Κάτω από το στρώμα της αναστροφής και πάνω από το Αιγαίο, ο ψυχρός αέρας ρέει πάνω από την σχετικά θερμή θάλασσα, το ατμοσφαιρικό στρώμα που έρχεται σε επαφή με αυτήν θερμαίνεται, επικρατούν ασταθείς συνθήκες και δημιουργούνται ανοδικά ρεύματα τα οποία μεταφέρουν υγρασία και θερμότητα σε μεγαλύτερο ύψος με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται νεφώσεις περιορισμένης κατακόρυφης ανάπτυξης. Όταν το στρώμα αναστροφής ανεβαίνει σε μεγαλύτερο υψόμετρο και "αφήνει χώρο" στις νεφώσεις να αναπτυχθούν καλύτερα και όταν στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας η διάτμηση (μεταβολή της διεύθυνσης και της ταχύτητας του ανέμου) με το ύψος είναι μικρή, δημιουργούνται οι καθιερωμένες "clouds streets" - "νεφικές οδοί" που αποτελούν και το βασικό δομικό στοιχείο του "Aegean Sea Cloud/Rain/Snow Effect".

H "αυστηρή" και η "άτυπη" εκδοχή του "Aegean Sea Snow Effect"

Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως το "Aegean Effect" στην "καθαρόαιμη" εκδοχή του αναφέρεται στην ανάπτυξη των "νεφικών οδών" μέσα στο Αιγαίο και την εκδήλωση βροχοπτώσεων ή χιονοπτώσεων ήδη πάνω από την θάλασσα, που εφορμώντας προς την ξηρά επηρεάζουν και την ανατολική Ελλάδα. Για ενεργοποιηθεί αυτός ο μηχανισμός σύμφωνα με παρατηρήσεις που πρώτα έγιναν στην περιοχή των "Μεγάλων Λιμνών" στην Βόρεια Αμερική (για τον λόγο αυτό και ο γενικότερος όρος του φαινομένου είναι "Lake Effect") και επεκτάθηκαν σε περιπτώσεις θαλασσών και στην περιοχή του Αιγαίου, χρειάζεται να συνυπάρχουν οι εξής συνθήκες:

✔ O αέρας να πνέει ανεμπόδιστα πάνω από την θάλασσα για τουλάχιστον 100km ώστε να προλάβει να εμπλουτιστεί επαρκώς με υγρασία.

✔ Η αέρια μάζα στην κατώτερη τροπόσφαιρα να είναι τόσο ψυχρή ώστε η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της επιφάνειας της θάλασσας και της στάθμης των 850hpa (περίπου στα 1500μ) να είναι μεγαλύτερη των 13°C. Για παράδειγμα εάν η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας είναι 15°C, η θερμοκρασία στην στάθμη των 850hpa να είναι από 2°C και κάτω.

✔ H διάτμηση των ανέμων (μεταβολή της διεύθυνσης και της έντασης καθ' ύψος) να είναι μικρή και η γωνία της διεύθυνσης των ανέμων στην επιφάνεια με τους ανέμους στα 700hpa (περίπου στα 3000μ) να είναι μικρότερη των 60° και, κατά προτίμηση, μεταξύ της επιφάνειας και των 850hpa μικρότερη των 30°. Όταν η διάτμηση είναι μεγαλύτερη οι "νεφικές οδοί" τείνουν να "τεμαχιστούν" και οι νεφώσεις να έχουν πιο διάχυτο και ανοργάνωτο χαρακτήρα.

Παρ' όλα αυτά έχει επικρατήσει και μία "άτυπη" εκδοχή του Aegean Effect με την οποία τείνει γενικά να περιγράφεται κάθε είδος νεφώσεων και φαινομένων που εκδηλώνονται στα ανατολικά προσήνεμα της χώρας όταν ψυχρός αέρας διέρχεται πάνω από το Αιγαίο και φτάνει στα ανατολικά ηπειρωτικά εμπλουτισμένος με υγρασία ακόμα και εάν το φαινόμενο δεν έχει αναπτυχθεί πάνω από την θάλασσα.

Άλλοι μηχανισμοί νεφοποίησης και υετού στην ανατολική Ελλάδα

Ωστόσο υπάρχουν πολλοί άλλοι μηχανισμοί εκτός από το "Aegean Effect" που με δεδομένη την υγρασία και το κατάλληλο ατμοσφαιρικό προφίλ μπορούν να προκαλέσουν νεφώσεις και υετό στην ανατολική ηπειρωτική χώρα. Οι βασικότεροι μηχανισμοί είναι:

• Διαταραχές συνοπτικής κλίμακας (μέτωπα / trougs) που είναι και οι μηχανισμοί που συνήθως προκαλούν τα ευρύτερης κλίμακας φαινόμενα.

• Συγκλίσεις μέσης κλίμακας (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σύγκλιση "Βαρδάρη" και βορειοανατολικού ανέμου στην περιοχή των Σποράδων που επεκτείνεται και προς νότο επηρεάζοντας συχνά την Εύβοια και την Αττικοβοιωτία).

• Τοπικές συγκλίσεις των ανέμων που συχνά μπορεί να οφείλονται στην ορογραφία.

• Ορογραφική ανύψωση κατά την πρόσπτωση των βορειοανατολικών ανέμων στις πλαγιές των βουνών της ανατολικής χώρας (χαρακτηριστικό παράδειγμα η ανύψωση του Β - ΒΑ ανέμου στην περιοχή της Δίρφυος και του Πηλίου που δίνει συχνά έντονα φαινόμενα στις πλαγιές των βουνών).

Πότε ο "αιγαιακός αέρας" φέρνει χιόνια στην Αττική

Στην περιοχή της Αττικής, από την στιγμή που προκύπτει κορεσμένο στρώμα αέρα κάτω από την αναστροφή (περίπου στα 800hpa) και οι κορυφές των νεφώσεων που προκαλούνται φτάνουν σε θερμοκρασίες κάτω από -10°C (και καλύτερα κάτω από -15°C - εδώ αξίζει να σημειωθεί πως η θερμοκρασία της κορυφής των νεφώσεων παίζει σημαντικό ρόλο στην συμπύκνωση των σταγονιδίων και στην δημιουργία υετού!), πολλά αίτια συνεργάζονται για να έχουμε υετό:

• Αφ' ενός το "Aegean Effect" που την περασμένη Κυριακή και Δευτέρα (9-10/2/2025) έλαβε χώρα και στην "καθαρόαιμη εκδοχή του", αφ' ετέρου οι συγκλίσεις (που μπορεί να είναι μέσης κλίμακας σύγκλιση ΒΑ - ΒΔ ή τοπικές τοπογραφικές συγκλίσεις) και η ορογραφία. Όσο βελτιώνεται και η υποστήριξη και ευνοείται η κατακόρυφη ανάπτυξη των νεφώσεων συνήθως τόσο αυξάνεται και ο υετός!

• Η "καλή" υποστήριξη και η παρουσία δυναμικού αιτίου συνοπτικής κλίμακας δεν είναι προαπαιτούμενα για την δημιουργία χαμηλών νεφώσεων και χιονοπτώσεων στην περιοχή της Αττικής! Είναι ωστόσο βασικά συστατικά για τα "περαιτέρω", για να αποκτήσουν τα φαινόμενα μεγαλύτερη ένταση και ευρύτερο χαρακτήρα. Ενώ λοιπόν με συνθήκες σαν αυτές που παρατηρήσαμε τις τελευταίεςημέρες μπορεί να χιονίζει κατά διαστήματα στα ορεινά και ημιορεινά του νομού αλλά και σε κατοικημένες περιοχές έως τα 400 - 500μ (και αν είχαμε χαμηλότερες θερμοκρασίες θα μπορούσε να χιονίζει ασθενώς μέχρι την θάλασσα!), για να χιονίσει πυκνά και να το στρώσει στα ενδότερα του λεκανοπεδίου της Αθήνας, θα ήταν σημαντικό, εκτός από κατάλληλες θερμοκρασίες στα χαμηλά στρώματα να υπάρξει και καλή υποστήριξη αλλά και δυναμικό αίτιο συνοπτικής κλίμακας).

Θα μπορούσε να χιονίσει στην Αθήνα και χωρίς δυναμικό αίτιο συνοπτικής κλίμακας;

Προσωπικά είμαι πεπεισμένος ότι υπό προϋποθέσεις μπορεί να χιονίσει και να το στρώσει σε κάποιο βαθμό και στο κέντρο της Αθήνας χωρίς να υπάρχει πολύ καλή υποστήριξη και οργανωμένο αίτιο συνοπτικής κλίμακας με τον εξής συνδυασμό:

✔ Κατάλληλες θερμοκρασίες στα χαμηλά στρώματα (κάτω από -8°C/850hpa στο ύψος του Σαρωνικού).

 ✔Πυκνή βαροβαθμίδα από την επιφάνεια έως τα 700hpa με τις ισοβαρείς να διέρχονται από το Αιγαίο προς την Αττική. Συγκεκριμένα στα 850hpa να επικρατεί πολύ ισχυρός άνεμος με διεύθυνση από ΒΒΑ έως Α).

 ✔Εάν υπάρχει ισχυρή αναστροφή κάτω από τα 700hpa, να υπάρχει ένα θερμοκρασιακό ελάχιστο με τιμή -15°C και κάτω, μεταξύ 850hpa και 700hpa.

Σε περίπτωση που οι παραπάνω συνθήκες συνυπάρξουν θεωρώ πολύ πιθανό να προκύψει (και έχει συμβεί στο παρελθόν!) είτε χιονόπτωση στα ενδότερα του λεκανοπεδίου είτε παρασυρόμενη χιονόπτωση από τα βορειότερα προάστια προς τα ενδότερα του λεκανοπεδίου και στο κέντρο της Αθήνας ακόμα και εάν η υποστήριξη στην μέση τροπόσφαιρα είναι και η μεταφορά θετικού στροβιλισμού είναι ανύπαρκτες. Παρ' όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί πως οι "μεγάλοι χιονιάδες" που έχουν ντύσει στα λευκά το κέντρο της Αθήνας είναι συνυφασμένοι με την παρουσία δυναμικού αιτίου συνοπτικής κλίμακας.

Θα υπάρξουν άμεσα άλλες ευκαιρίες για χιόνι στην Αττική;

Από εχθές (10/2/2025) το απόγευμα, παρατηρείται υποχώρηση των φαινομένων στο μεγαλύτερο μέρος της Αττικής και μεγάλα ανοίγματα του καιρού στο λεκανοπέδιο γεγονός που πιθανότατα οφείλεται στην εξασθένιση του ΒΑ ρεύματος (και στην επιφάνεια και στα 850hpa) βόρεια, δυτικά αλλά και πάνω από την Αττική με παράλληλη ενίσχυση του ΒΔ ρεύματος στην μέση τροπόσφαιρα. Ο συνδυασμός αυτός κλείνει την "κάνουλα" της υγρασίας και των νεφώσεων με αποτέλεσμα την εξέλιξη που παρατηρούμε.

 Κατά την διάρκεια της νύχτας, με τον ΒΑ να επιδρά κυρίως στην ανατολική Αττική και την βαροβαθμίδα να είναι ισχυρότερη προς το κεντρικό και νότιο Αιγαίο η βόρεια και ανατολική Αττική έχει την μεγαλύτερη πιθανότητα να επηρεαστεί από συμπλέγματα νεφώσεων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν εκ νέου ασθενή φαινόμενα που σε αρκετές περιοχές άνω των 300 - 400μ θα μπορούσαν να έχουν τον χαρακτήρα χιονοπτώσεων. Το ελλαδικό μας SiWRF στην ανάλυση των 2,5km "βλέπει", για την νύχτα που ξεκινάει, μία ελαφρά σύγκλιση ΒΑ - ΒΔ στις παρυφές της Πάρνηθας και της Πεντέλης που οφείλεται στην τοπογραφία και στα "παιχνίδια" της Δίρφυος και θα μπορούσε να ευνοήσει περισσότερο την ανάπτυξη νεφώσεων κυρίως κοντά σε Πάρνηθα και Πεντέλη με αμφίβολο ωστόσο υετικό αποτέλεσμα. Κατά τις πρωινές ώρες με την εκ νέου επικράτηση του ΒΑ στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας δείχνει να προκύπτει ασθενεής επιφανειακή σύγκλιση ΒΑ - ΒΔ που μετατοπιζόμενη προς τα δυτικά θα μπορούσε να φέρει και ένα πιο γενικευμένο κλείσιμο του καιρού με την πιθανότητα για φαινόμενα και πάλι να αφορά κυρίως τα βουνά, την βόρεια και ανατολική Αττική.

 Η ψυχρή εισβολή που διανύει την 8η ημέρα της προβλέπεται να κλείσει, για την Αττική, τον κύκλο της την Πέμπτη το μεσημέρι, όταν ο Νοτιάς πάρει το πάνω χέρι εκτοπίζοντας την ψυχρή αέρια μάζα που θα έχει εγκλωβιστεί στα χαμηλά στρώματα και η ακτινοβολία θα επιταχύνει την ανάμειξη των παρεδαφίων στρωμάτων. Το θερμό μέτωπο που θα δημιουργηθεί από αυτή την εξέλιξη θα δώσει οπωσδήποτε ένα κλείσιμο του καιρού και πιθανότατα έναν νέο γύρο χιονοπτώσεων κυρίως στην Πάρνηθα και τον Κιθαιρώνα και βροχοπτώσεων στα πιο χαμηλά υψόμετρα. Τα διαστήματα με νεφελώδη και κατά διαστήματα βροχερό καιρό φαίνεται να διατηρούνται και την Παρασκευή (14/2) αλλά με την θερμοκρασία σταδιακά να ανεβαίνει και τις χιονοπτώσεις να περιορίζονται σε ολοένα και μεγαλύτερα υψόμετρα και, μάλλον, να "εγκαταλείπουν" το αττικό έδαφος.

Όσο για τα "μελλούμενα", στα μέσα του μήνα η "σκακιέρα των συστημάτων" γύρω από την περιοχή μας θα περιλαμβάνει δύο σημαντικούς "παίχτες": Ο ένας είναι οι εξαιρετικά ψυχρές αέριες μάζες που εγκαθίστανται στην ανατολική Ευρώπη και την Ρωσία και είναι έτοιμες να "εφορμήσουν" στην χώρα μας με την πρώτη ευκαιρία. Ο δεύτερος είναι μία αντικυκλωνική έξαρση που αναμένεται να αναπτυχθεί κατά τον άξονα: κεντρική "Μεσόγειος - Βόρεια Ευρώπη". Ο τρόπος με τον οποίο θα κινηθεί ο δεύτερος παίχτης σε συνδυασμό με τις περιφεριακές διαταραχές που θα πλαισιώνουν τον "πρώτο παίχτη" θα καθορίσουν το κατά πόσο ο "πρώτος παίχτης" θα κάνει μία "αποφασιστική κίνηση ματ" που θα μπορούσε να καταλήξει σε μία μάλλον σύντομη αλλά ισχυρή ψυχρή εισβολή, ικανή να φέρει τον "λευκό κατακτητή" σε πολύ χαμηλά υψόμετρα της ανατολικής κυρίως χώρας και του Αιγαίου και σε μία θέση "πολιορκίας" και για την περιοχή της Αττικής ή αν θα οδηγήσει σε "αναχαίτιση" του "πρώτου παίχτη" προς τα ανατολικά, εξέλιξη που θα σήμαινε μία ήπια ψυχρή εισβολή και γρήγορη επικράτηση ψυχρών αερίων μαζών στην συνέχεια. Η "σκακιέρα" είναι πολύ ενδιαφέρουσα και το "παιχνίδι" για το διάστημα 15-20/2 δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα αλλά φαίνεται πολύ ενδιαφέρον, αρχικώς σε προγνωστικό και ενδεχομένως σε πρακτικό επίπεδο!

 Γεώργιος Παπακωστόπουλος

 Ωκεανογράφος - Μετεωρολόγος SiMeteo

 Συντονιστής "SiMeteo WeatherLab"

Λεπτομερείς προγνώσεις για διάφορες πόλεις μπορείτε να δείτε εδώ!* 

Χάρτες καιρού υψηλής ανάλυσης μπορείτε να δείτε εδώ!