Αναλύσεις

Το "Τέρας από την Ανατολή"

Δημοσιεύθηκε: Τρίτη 6 Μαρτίου, 2018 15:32 σε Αναλύσεις Καιρού

Μία από τις ισχυρότερες ψυχρές εισβολές του 21ου αιώνα, βίωσε η Ευρώπη, κατά τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου, με το θερμόμετρο, στο μεγαλύτερο μέρος της "Γηραιάς ηπείρου" να καταποντίζεται πολλούς βαθμούς κάτω από τους 0°C και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αγγίζει τα επίπεδα των -30°C. Το μέγεθος της ψυχρής εισβολής αυτής, είναι εξαιρετικά μεγάλο, τόσο όσον αφορά την έκταση που επηρεάστηκε (περίπου το 95% των εδαφών της ηπείρου) όσον αφορά και την ισχύ (πολύ μεγάλες αρνητικές αποκλίσεις των θερμοκρασιών σε σχέση με τις μέσες κλιματικές τιμές) ενώ εντυπωσιακή ήταν και η ένταση της "ψυχρής μεταφοράς" κατά την άφιξη της σιβηρικής αέριας μάζας, με την θερμοκρασία, σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις να σημειώνει πτώση μεγαλύτερη των 15°C σε 24h. Παράλληλα, πυκνές χιονοπτώσεις έντυσαν στα λευκά, όχι μόνο τις συνηθισμένες στα χιόνια, χώρες, της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, αλλά και παραθαλάσσιες περιοχές της νότιας Ευρώπης, που αποτελούν "δύσκολα κάστρα" στις κατακτητικές εφορμήσεις του "λευκού επισκέπτη", όπως η πόλη της Βαρκελώνης.

Η ψυχρή εισβολή αυτή, οφείλεται στην ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου τύπου ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, πάνω από τον ευρωπαϊκό χώρο, ο οποίος εκδηλώνεται σπάνια, αλλά όταν επικρατεί δύναται να "παγώσει" μεγάλο μέρος της ηπείρου μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα: Κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα του έτους, στα μέσα γεωγραφικά πλάτη, επικρατούν άνεμοι δυτικής συνιστώσας, οι οποίοι μεταφέρουν θερμές και υγρές αέριες μάζες από τον Ατλαντικό Ωκεανό προς την Ευρώπη και απομακρύνουν τον ψυχρό ηπειρωτικό αέρα προς τα ανατολικά τμήματα της ηπείρου και προς την Ρωσία. Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο οι χώρες της δυτικής Ευρώπης έχουν πολύ πιο ήπιους Χειμώνας, εν συγκρίσει με χώρες της ανατολικής Ευρώπης, της Ασίας και των ΗΠΑ που βρίσκονται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος.

Κάποιες φορές, ωστόσο, εκτεταμένα πεδία υψηλών πιέσεων, τα οποία καλούνται "θερμοί αντικυκλώνες εμποδισμού", εγκαθίστανται σε περιοχές των μέσων γεωγραφικών πλατών, "αναχαιτίζοντας" τους δυτικούς ανέμους και τις ατμοσφαιρικές διαταραχές που έρχονται από τα δυτικά και εκτρέποντας τες σε τροχιά γύρω από τα κράσπεδά τους. Όταν αντικυκλώνες εμποδισμού, αναπτύσσονται στην περιοχή της Μ.Βρετανίας, η εκ δυσμών προς ανατολάς, ροή θερμών και υγρών ατλαντικών αερίων μαζών ανακόπτεται με αποτέλεσμα στην κεντρική, την νότια και ανατολική Ευρώπη, να επικρατούν ψυχρότερες συνθήκες απ'ότι συνηθίζεται. Όταν αντικυκλώνες εμποδισμού αναπτύσσονται στην περιοχή της Σκανδιναβίας, οι ατμοσφαιρικές διαταραχές που φτάνουν, στην Ευρώπη, από τον Ατλαντικό Ωκεανό, ακολουθούν νοτιότερη τροχιά και επηρεάζουν την νότια Ευρώπη και την Μεσόγειο. Παράλληλα, ο συνδυασμός των χαμηλών πιέσεων στην νότια Ευρώπη με τις υψηλότερες πιέσεις στην Σκανδιναβία, έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ισχυρού ανατολικού-βορειοανατολικού ρεύματος στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και κατ'επέκτασιν την μεταφορά ψυχρότερων αερίων μαζών από την Ρωσία προς την "Γηραιά ήπειρο".

Παρά το γεγονός ότι ανάλογη "αντιστροφή" στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία, εμφανίζεται σχεδόν κάθε χρόνο, για κάποιες ημέρες, πάνω από τον ευρωπαϊκό χώρο, στην συγκεκριμένη περίπτωση, εμφανίστηκε στα πλαίσια μιας διάταξης η οποία συνδύαζε ταυτόχρονα την εγκατάσταση πολύ εκτεταμένου και ισχυρού αντικυκλώνα στον βόρειο παγωμένο Ωκεανό, και την διαμόρφωση εξαιρετικά ψυχρών και σε μεγάλη έκταση αερίων μαζών, στην περιοχή της δυτικής Ρωσίας, οι οποίες εν μέρη προέκυψαν από την "αποκόλληση" τεράστιας σε έκταση αρκτικής αέριας μάζας και την μετατόπισή της προς τα εκεί, και εν μέρη διαμορφώθηκε πάνω από την περιοχή της Σιβηρίας. Παράλληλα, στην περιοχή της Μεσογείου, και σε μεγάλη έκταση, εγκαταστάθηκε πεδίο χαμηλών πιέσεων, το οποίο σε συνδυασμό με τις υψηλότερες πιέσεις στην Σκανδιναβία, δημιούργησε πολύ εκτεταμένο και ισχυρό ανατολικό - βορειοανατολικό ρεύμα που μετέφερε ταχύτατα την Σιβηρική αέρια μάζα, από την Ρωσία προς την Ευρώπη και τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Η ψυχρή εισβολή που δημιουργήθηκε εξαιτίας του συνδυασμού των παραπάνω παραγόντων, ήταν τόσο σφοδρή ώστε η θερμοκρασία, μέσα σε λίγες ώρες να καταποντίζεται με εντυπωσιακό ρυθμό, ενώ η έκταση της ψυχρής εισβολής ήταν τέτοια, που επηρέασε το σύνολο, σχεδόν της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Επίσης, το γεγονός ότι η ψυχρή μεταφορά έγινε πάνω από ηπειρωτική έκταση, (Ευρώπη) που αυτή την εποχή, το θερμικό ισοζύγιο είναι αρνητικό, συντέλεσε στην διατήρηση της Σιβηρικής αέριας μάζας σε θερμοκρασιακά επίπεδα ανάλογα με αυτά που είχε όταν βρισκόταν στην Ρωσία, με αποτέλεσμα να φτάσει μέχρι τις ακτές της Γαλλίας, με θερμοκρασία ανάλογη αυτής που είχε στην ανατολική Ευρώπη. Στην Γαλλία, άλλωστε, η συγκεκριμένη ψυχρή εισβολή, ονομάστηκε και φαινόμενο "Μόσχα-Παρίσι" εξαιτίας της ιδιάζουσας κυκλοφορίας που μετέφερε Σιβηρικές αέριας μάζες από την Ρωσία προς την Γαλλία, κατά μήκος μία διαδρομής, "παράλληλης" με την διάταξη του ηπειρωτικού κορμού της Ευρώπης.

Σε δεύτερη φάση, τις τελευταίες ημέρες, η άφιξη της σιβηρικής αέριας μάζας στον Ατλαντικό Ωκεανό, είχε και ένα ακόμα αποτέλεσμα: Κατά την σύγκρουσή της με τις θερμές και υγρές ατλαντικές αέριες μάζες, δημιούργησε "εκρηκτική" κυκλογέννεση, με μία σειρά οργανωμένων χαμηλών βαρομετρικών να γεννώνται δυτικά της Ευρώπης και ακολουθώντας τροχιά προς τα ανατολικά, να επηρεάζουν την Ιβηρική Χερσόννησο και την Γαλλία με ισχυρές βροχές και σφοδρούς ανέμους και την Μ.Βρετανία με σφοδρές χιονοπτώσεις. Παράλληλα, το νότιο ρεύμα που δημιουργήθηκε εξαιτίας αυτής της διάταξης μετέφερε αέριές μάζες από την Σαχάρα προς την Ευρώπη οδηγώντας την θερμοκρασία σε ξαφνική άνοδο, η οποία σε συνδυασμό με τις βροχές, ευνόησε την δημιουργία πλημμυρικών φαινομένων.

Η ψυχρή εισβολή αυτή, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες "φυσικές" καταστροφές του 21ου αιώνα για την Γηραιά ήπειρο, εξαιτίας της ακρότητας, της σφοδρότητας και της έκτασής της, η οποία δοκίμασε τους κρατικούς και διακρατικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης καταστροφών, τα όρια των οποίων σε αρκετές περιπτώσεις ξεπεράστηκαν κατά πολύ. Το ερώτημα, ωστόσο, το οποίο διερευνάται είναι το κατά πόσο το όλο φαινόμενο αποτέλεσε μεμονωμένο συμβάν ή αν θα μπορούσε να θεωρηθεί και μία ακόμα ένδειξη της κλιματικής αλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί δε, πως σύμφωνα με παλαιοκλιματολογικές μελέτες, στο παρελθόν, φαίνεται να εμφανίστηκαν ασυνήθιστα ψυχρές περίοδοι στον Ευρωπαϊκό χώρο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση "younger dryas event", που εμφανίστηκε μετά την εποχή των παγετώνων και αποτέλεσε μια σχετικά σύντομη περίοδο (μερικών δεκαετιών) κατά την διάρκεια της οποίας η Ευρώπη, μετατράπηκε σε "παγωμένη ήπειρο" χωρίς κάτι ανάλογο να συνέβη σε άλλες ηπείρους. Η περίοδος αυτή, αποδίδεται εν πολλοίς στην κατάλυση του ρεύματος "Gulf Stream" το οποίο μεταφέρει θερμές υδάτινες μάζες από την περιοχή ανοιχτά του Κόλπου του Μεξικού προς την Ισλανδία, η οποία ενδεχομένως να σχετίζεται με την ταχύτατη εισροή γλυκού νερού από την Γροιλανδία προς τον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, εξαιτίας του λιωσίματος των πάγων στα πλαίσια της εισόδου από την "παγετώδη" στην "μεσοπαγετώδη" περίοδο.

Η κλιματική αλλαγή, αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός το οποίο καταγράφεται τόσο από τις μετρήσεις της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς, όσο και από την μείωση της παγοκάλυψης στον Βόρειο Πόλο, παρά το γεγονός ότι η επίδραση του ανθρώπου στην όλη εξέλιξη, αμφισβητείται από αρκετούς επιστήμονες, τουλάχιστον ως προς την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος έχει την αποκλειστική ευθύνη για την όλη εξέλιξη. Το ερώτημα, ωστόσο, το οποίο ολοένα και διεγείρεται είναι το "τι επιπτώσεις θα μπορούσε" να έχει μια, έστω και μικρή, απόκλιση της θερμοκρασίας από τις τιμές στις οποίες είχε "ισορροπήσει" ο πλανήτης για πολλές χιλιετίες. Και οι απαντήσεις που έρχονται από την διερεύνηση του ερωτήματος αυτού, είναι ολοένα και πιο ανησυχητικές!

Γεώργιος Παπακωστόπουλος

Αναλυτής - προγνώστης καιρού / Συντονιστής προγνώσεων καιρού - SiMeteo.gr