Άρθρα

Ο Μάιος στην Ελλάδα

Δημοσιεύθηκε: Τετάρτη 3 Μαΐου, 2017 14:40 σε Άρθρα

O Μάιος, στην χώρα μας, είναι ο πρώτος μήνας του έτους, που εμφανίζει έντονα καλοκαιρινά χαρακτηριστικά ανάλογα των αμιγώς θερινών μηνών που ακολουθούν: Η διάρκεια της ημέρας είναι αντίστοιχη με αυτή του Αυγούστου, η ένταση της ακτινοβολίας δεν υστερεί καθόλου σε σχέση με αυτήν των καλοκαιρινών μηνών, οι ψυχρές εισβολές που μέχρι και τον Απρίλιο, αρκετά συχνά, δίνουν το παρόν, τείνουν πλέον να εκλείψουν, η θερμοκρασία παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία και τα μακρά διαστήματα ήπιου και θερμού καιρού, ολοένα και κερδίζουν έδαφος! 

Διερευνώντας τους παράγοντες που καθορίζουν το καιρικό προφίλ του Μαΐου, στον Ελλαδικό χώρο, αξίζει να σταθούμε στην κατανομή των αερίων μαζών και την ατμοσφαιρική κυκλοφορία στην Ευρώπη, την Βόρεια Αφρική, την Δυτική Ασία και τον Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό, που παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες:

• -Με την ένταση και την διάρκεια της ηλιακής ακτινοβολίας να πλησιάζει στο ζενίθ (θερινό ηλιοστάσιο), η Βόρεια Αφρική θερμαίνεται πλέον πολύ έντονα μέχρι και τις ακτές της στην Μεσόγειο, αποτελώντας εστίες δημιουργίας εξαιρετικά θερμών αερίων μαζών, έτοιμων να εφορμήσουν στην χώρα μας σε περίπτωση που κάποιο σύστημα καιρού προκαλέσει νότιο ρεύμα που διέρχεται από την Βόρεια Αφρική προς την περιοχή μας. Από την άλλη, ωστόσο, το Βόρειο ημισφαίριο και ιδιαίτερα από τον 50° παράλληλο και Βορειότερα, διατηρείται ακόμα αρκετά ψυχρό και επηρεάζεται, σε μεγάλο βαθμό, από πολικές/αρκτικές αέριες μάζες προερχόμενες από μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη (άνω των 65°), τα οποία δεν έχουν προλάβει ακόμα να θερμανθούν σημαντικά. Η έντονη, αυτή διαφοροποίηση στην κατανομή των αερίων μαζών μεταξύ Ευρώπης και Βόρειας Αφρικής, έχει σαν αποτέλεσμα να ευνοούνται οι έντονες μεταβολές στην θερμοκρασία, ανάλογα με την μεταβολή στην διεύθυνση των ανέμων, που χαρακτηρίζει άλλωστε την Άνοιξη στο σύνολό της. 
• -Το "ατλαντικό μέτωπο", που αποτελεί πεδίο σύγκρουσης των πολικών και υποτροπικών αερίων μαζών πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό και γένεσης ισχυρών εξωτροπικών κυκλώνων οι οποίοι κατά την κίνησή τους προς τα ανατολικά επηρεάζουν την Ευρώπη και την Ελλάδα, παρουσιάζει σημαντική αποδιοργάνωση σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, Κατά συνέπεια τα ισχυρά χαμηλά βαρομετρικά τείνουν να εμφανίζονται με μικρότερη συχνότητα και να ακολουθήσουν βορειότερη τροχιά, με αποτέλεσμα την μικρότερη συχνότητα εμφάνισης οργανωμένων διαταραχών που μπορούν να δώσουν γενικευμένα έντονα φαινόμενα και σφοδρούς ευμετάβλητους ανέμους στο σύνολο της χώρας. Μια ακόμα συνέπεια της μη συχνής διέλευσης οργανωμένων χαμηλών βαρομετρικών, είναι η τάση για περιορισμό των βίαιων συγκρούσεων αφρικανικών και ευρωπαϊκών αερίων μαζών πάνω από την Ελλάδα και των πολύ απότομων μεταβολών στην θερμοκρασία εν συγκρίσει με τον Μάρτιο και τον Απρίλιο που οι μεταβολές αυτές παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα.
• -Η θερμοκρασία της επιφάνειας των θαλασσών που περικλείουν την Ελλάδα, είναι ακόμα αρκετά χαμηλή (στα επίπεδα των 17-21°C), καθώς η τεράστια έκταση και θερμοχωρητικότητα της θάλασσας, την καθιστά θερμοκρασιακά "αδρανή" (αυτό σημαίνει ότι ενώ η ατμόσφαιρα πάνω από τις ελληνικές θάλασσες έχει αρχίσει να θερμαίνεται, η επιφάνεια της θάλασσας καθυστερεί σημαντικά να ακολουθήσει την θέρμανση αυτή, καθώς για να πραγματοποιηθεί απαιτούνται μεγάλα ποσά θερμότητας και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα - αξίζει να σημειωθεί πως η μέγιστη θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας επιτυγχάνεται κατά το τέλος του Καλοκαιριού, η ελάχιστη προς το τέλος του Χειμώνα, και η θερμοκρασία των ελληνικών θαλασσών κατά την διάρκεια του Μαΐου, είναι αντίστοιχη αυτής που επικρατεί κατά το τέλος Νοεμβρίου - αρχές Δεκεμβρίου!). Παράλληλα, η ξηρά θερμαίνεται πολύ έντονα από την ολοένα και εντονότερη ηλιακή ακτινοβολία. Η έντονη διαφορά ξηράς-θάλασσας, που προκύπτει κατά τις μεσημεριανές ώρες, έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ανοδικών ρευμάτων πάνω από τις εντατικά θερμαινόμενες ηπειρωτικές εκτάσεις που τροφοδοτούν τις ιδιαίτερα ευεργετικές θαλάσσιες αύρες, οι οποίες με την σειρά τους  δροσίζουν έντονα τις παράκτιες περιοχές, και την δημιουργία νεφώσεων κατακόρυφης ανάπτυξης στα ηπειρωτικά τμήματα, που όταν οι συνθήκες το ευνοούν, εξελίσσονται σε καταιγιδοφόρα σύννεφα, ικανά να δώσουν ξαφνικές νεροποντές σε πολύ τοπικό επίπεδο. Μία ακόμα σημαντική επίδραση των δροσερών θαλασσών, είναι η ικανότητα να δημιουργούν " δροσερή ασπίδα" κοντά στην επιφάνεια, όταν πολύ θερμές αέριες μάζες αφρικανικής προελεύσεως εφορμούν προς τον ελλαδικό χώρο: ο αρχικά καυτός αέρας της ερήμου, φτάνει στις ελληνικές ακτές αφού έχει διανύσει σημαντική απόσταση πάνω από τις δροσερές θάλασσες, με αποτέλεσμα το κατώτερο τμήμα του να έχει ψυχθεί σημαντικά, και να δημιουργηθεί ένα πυκνό και δροσερό επιφανειακό στρώμα αέρα που επεκτείνεται αρκετές εκατοντάδες μέτρα πάνω από την επιφάνεια. Κατά συνέπεια, όταν ο αφρικανικός αέρας φτάσει στην ελληνική επικράτεια, η επιφάνεια της χώρας επηρεάζεται, σε μεγάλο ποσοστό, από το δροσερό θαλάσσιο ατμοσφαιρικό στρώμα και δεν αντιλαμβάνεται ουσιαστική άνοδο της θερμοκρασίας.
• -Όσο περνάει ο καιρός, αρχίζει σταδιακά να διαμορφώνεται, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, το επιφανειακό θερμικό πεδίο χαμηλών πιέσεων που κυριαρχεί εκεί κατά τους θερινούς μήνες και αποτελεί το κύριο αίτιο δημιουργίας των Μελτεμιών. Όταν η ατμοσφαιρική κυκλοφορία το ευνοεί, το θερμικό αυτό πεδίο χαμηλών πιέσεων δύναται να επεκταθεί προς την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και, συνδυαζόμενο με υψηλότερες πιέσεις στην κεντρική Ευρώπη, να δημιουργήσει τα πρώτα "Μελτέμια" στην περιοχή του Αιγαίου, τα οποία φέρουν την ονομασία "πρόδρομοι Ετησίες" (Ετησίας, είναι η αρχαία ελληνική ονομασία του Μελτεμιού η οποία έχει να κάνει με την ετήσια περιοδικότητας που παρουσιάζουν, μιας και εμφανίζονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και εξαφανίζονται κατά την διάρκεια της χειμερινής περιόδου. Ο όρος "πρόδρομος" ετησίας, αναφέρεται στα "Μελτέμια" τα οποία εμφανίζονται πριν από τον Ιούλιο, οπότε και ξεκινάει η περίοδος που κυριαρχούν στο Αιγαίο - υπάρχει, επίσης και  ο όρος "μετόπωροι Ετησίες", που αναφέρεται στα "Μελτέμια" τα οποία εμφανίζονται από τα μέσα Σεπτεμβρίου και μετά). Σπάνια, οι Ετησίες, εμφανίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα ή με αξιόλογη ένταση κατά την διάρκεια του Μαΐου.

-Δύο είναι οι κύριες κατηγορίες ατμοσφαιρικών διαταραχών που επηρεάζουν την χώρα κατά την διάρκεια του Μαΐου:

1. Συστήματα χαμηλών πιέσεων προερχόμενα από τον Ατλαντικό Ωκεανό ή την Δυτική Μεσόγειο, τα οποία συνήθως έχουν αποκοπεί από την ευρύτερη κυκλοφορία των συστημάτων και περικλείουν σχετικά ψυχρό και υγρό, σε μεγάλο τροποσφαιρικό βάθος, αέρα. Τα συστήματα αυτά, συνήθως διασχίζουν αργά τον ελλαδικό χώρο και καθώς ο σχετικά ψυχρός και υγρός αέρας εγκαθίσταται πάνω από τις έντονα θερμαινόμενες ηπειρωτικές εκτάσεις, δημιουργούνται έντονα ασταθείς συνθήκες που ευνοούν την ταχεία ανάπτυξη καταιγιδοφόρων νεφών, πάνω από τις ηπειρωτικές περιοχές της χώρας. Οι καταιγίδες που παράγονται είναι ικανές να διαταράξουν πολύ απότομα τον καιρό στις επηρεαζόμενες περιοχές και, όταν οι συνθήκες το ευνοούν, να οργανωθούν και να δώσουν έντονα φαινόμενα σε μεγάλη έκταση.

2. Θερμικά χαμηλά βαρομετρικά που παράγονται εξαιτίας των εκτεταμένων ανοδικών ρευμάτων θερμού αέρα που παράγεται πάνω από τις έντονα θερμαινόμενες εκτάσεις της Σαχάρας, τα οποία μερικές φορές ακολουθούν τροχιά προς την χώρα μας, επηρεάζοντας την με ενισχυμένους ανέμους που μεταφέρουν θερμό αφρικανικό αέρα και πολύ μεγάλες ποσότητες κονιορτού (λεπτής σκόνης), που αν συνδυαστεί με βροχοφόρα νέφη, δημιουργεί το συχνό, αυτή την εποχή, φαινόμενο της "λασποβροχής".

Γεώργιος Παπακωστόπουλος

Συντονιστής προγνώσεων καιρού - SiMeteo.gr

Click εδώ για να δείτε λεπτομερείς προγνώσεις καιρού για περίπου 400 πόλεις της Ελλάδας.*

Αναλυτικούς χάρτες καιρού υψηλής ανάλυσης μπορείτε να δείτε εδώ! 

*Οι τοπικές προγνώσεις παράγονται αυτόματα, καθημερινά, από το SiMeteo Automated Weather Prediction System, και ενδεχομένως να αποκλίνουν από τις αναλυτικές προγνώσεις που εκδίδονται από την προγνωστική ομάδα του SiMeteo.gr.