Άρθρα

Ο Οκτώβριος στην Ελλάδα

Δημοσιεύθηκε: Παρασκευή 3 Οκτωβρίου, 2014 22:27 σε Άρθρα

Κυρίαρχο ρόλο στην διαμόρφωση των καιρικών συνθηκών της Ελλάδας, κατά την διάρκεια του Οκτωβρίου, παίζει η σημαντικά μικρότερη διάρκεια της ημέρας και η μεγαλύτερη γωνία πρόσπτωσης της ηλιακής ακτινοβολίας, εν συγκρίσει με τους προηγούμενους μήνες, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία αρνητικού θερμικού ισοζυγίου στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Η απώλεια θερμότητας στην "Γηραιά Ήπειρο" δύναται να διατηρήσει την θερμοκρασία των κατερχόμενων πολικών αερίων μαζών σε αρκετά χαμηλά επίπεδα αλλά και να οδηγήσει σε διαμόρφωση σχετικά ψυχρών αερίων μαζών πάνω από τις ηπειρωτικές εκτάσεις του ευρωπαϊκού χώρου,  οι οποίες κατά την επικράτηση Βορείων ανέμων μπορούν εύκολα να μεταφερθούν στην Ελλάδα, οδηγώντας σε ξαφνικές πρώιμες ψυχρές εισβολές. 

Παράλληλα, η Βόρεια Αφρική διατηρείται πολύ "θερμή", και κατά την επικράτηση Νοτίων ανέμων, η μεταφορά ερημικών αερίων μαζών προς τον Ελλαδικό χώρο, δύναται να οδηγήσει σε εντυπωσιακή άνοδο της θερμοκρασίας η οποία συχνά, για σύντομα χρονικά διαστήματα, αγγίζει τιμές αντίστοιχες των παρατηρούμενων κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.

Η έντονη θερμοϋγρομετρική διαφορά μεταξύ των πολικών και τροπικών αερίων μαζών, έχει σαν αποτέλεσμα, κατά την σύγκρουσή τους, την δημιουργία "μετωπικών επιφανειών" οι οποίες οδηγούν σε "κυκλογένεση" και δημιουργία οργανωμένων χαμηλών βαρομετρικών στην περιοχή της Ευρώπης και της Μεσογείου και κυρίως του Ατλαντικού Ωκεανού, τα οποία δύνανται να επηρεάσουν την Ελλάδα παράγοντας ραγδαίες βροχοπτώσεις, ενισχυμένους ανέμους και απότομες μεταβολές στην θερμοκρασία.

Η Μεσόγειος, διατηρείται αρκετά θερμή (θερμοκρασία επιφάνειας μεταξύ 19°C και 22°C) γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τον εμπλουτισμό των αερίων μαζών με υγρασία, που αποτελεί την πρώτη ύλη παραγωγής νεφών και "υετού", αλλά και για την διαμόρφωση ασταθών συνθηκών, κατά την ροή ψυχρότερων αερίων μαζών πάνω από τις μεσογειακές εκτάσεις.

Παράλληλα, το θερμικό χαμηλό που συνήθως επικρατεί κατά την διάρκεια της θερινής περιόδου στην Ανατολική Μεσόγειο, εξασθενεί, με αποτέλεσμα και την "κατάρρευση" του Μελτεμιού που αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο του καιρού της ανατολικής και νότιας Ελλάδας κατά την διάρκεια του Καλοκαιριού.

Τα παραπάνω στοιχεία συντίθενται προς δημιουργία των καιρικών μοτίβων του Οκτωβρίου, στα οποία κυριαρχούν τα εξής χαρακτηριστικά, σε διαφορετική αναλογία, ώστε να παρουσιάζονται σημαντικές διαφορές από έτος σε έτος:

Σημαντικά χαμηλότερες ελάχιστες θερμοκρασίες, σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες, καθώς η διάρκεια της ημέρας μικραίνει σημαντικά με αποτέλεσμα η παρατηρούμενη, κατά την διάρκεια της νύχτας, πτώση της θερμοκρασίας να είναι μεγαλύτερη της παρατηρούμενης κατά την διάρκεια των θερινών μηνών, ακόμα και σε περιπτώσεις επικράτησης τροπικών αερίων μαζών. Η πτώση της θερμοκρασίας, είναι εντονότερη στις ηπειρωτικές περιοχές, υπό συνθήκες άπνοιας και ξαστεριάς.

Αξιόλογα περιστατικά ισχυρών βροχοπτώσεων, καθώς η σύγκρουση αερίων μαζών διαφορετικής προελεύσεως, οδηγεί σε δημιουργία οργανωμένων ατμοσφαιρικών διαταραχών, που κατά την διέλευσή τους πάνω από την Ελλάδα  παράγουν σημαντικά ποσά υετού. Η υψηλή θερμοκρασία της Μεσογείου, ευνοεί ιδιαίτερα την τροφοδοσία των διαταραχών με θερμότητα και υγρασία και την δημιουργία καταιγίδων, συνοδευόμενων από έντονα φαινόμενα. Συνηθέστερα, η διέλευση των διαταραχών γίνεται από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά με αποτέλεσμα τα μεγαλύτερα ύψη βροχής να σημειώνονται στην Δυτική Ελλάδα και σε τμήματα της Βόρειας Ελλάδας και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έντονα φαινόμενα δεν παρατηρούνται αρκετά συχνά σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας.

Ξαφνικές μεταβολές στην θερμοκρασία, καθώς η Βόρεια Αφρική διατηρείται αρκετά θερμή των ώρα που η Ευρώπη ψύχεται σημαντικά, με αποτέλεσμα, ανάλογα με την συνιστώσα των ανέμων, να εναλλάσσονται συχνά αέριες μάζες αφρικανικής και πολικής προελεύσεως και κατά συνέπεια να παρατηρούνται μεγάλες μεταβολές στην θερμοκρασία, κυρίως κατά την διέλευση ατμοσφαιρικών διαταραχών. Αξίζει να σημειωθεί, πως η Νότια Ελλάδα και κυρίως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, κατά την διάρκεια του Οκτωβρίου, επηρεάζονται περισσότερο από αέριες μάζες αφρικανικής προελεύσεως ενώ η Βόρεια Ελλάδα από αέριες μάζες πολικής προελεύσεως, με αποτέλεσμα συχνά να παρατηρούνται αξιόλογες διαφορές μεταξύ των Βορείων και των Νοτίων τμημάτων της χώρας.

Ξαφνικές εξάρσεις ισχυρών ανέμων, κατά την διέλευση διαταραχών, οι οποίες, ωστόσο, συνήθως διαρκούν για μικρά χρονικά διαστήματα, σε αντίθεση με τις παρατεταμένες περιόδους Ετησιών (Μελτεμιών) που συχνά παρατηρούνται κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.

Παρατεταμένες θερμές περίοδοι: Σε ορισμένες περιπτώσεις η αναδιοργάνωση του Ατλαντικού μετώπου μετά την θερινή αποτόνωσή του μπορεί να οδηγήσει σε δημιουργία ισχυρών χαμηλών βαρομετρικών τα οποία όταν ακολουθούν τροχιά προς την Δυτική και Βόρεια Ευρώπη, παράγουν εκτεταμένο νότιο ρεύμα κατά μήκος της Βόρειας Αφρικής και της Μεσογείου, που μεταφέρει θερμές αέριες μάζες προς την Ελλάδα οδηγώντας σε διαμόρφωση θερμών συνθηκών (μέγιστες θερμοκρασίες της τάξης των 30°C !) που μπορούν να διαρκέσουν αρκετές ημέρες αν η ευρύτερη κυκλοφορία των συστημάτων το ευνοεί. Κατά την διάρκεια των θερμών, αυτών, περιόδων, ο καιρός δύναται να καταστεί νεφελώδης, υγρός ή/και βροχερός, συχνότερα στην Δυτική Ελλάδα. Αυτό το φαινόμενο παρατηρήθηκε πολύ συχνά κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών.

Ομίχλες, σχηματίζονται συχνά κατά την διάρκεια των ημερών με ασθενείς ανέμους, κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες σε ηπειρωτικές περιοχές. Η μεταφορά θερμών και υγρών αερίων μαζών από τις θαλάσσιες περιοχές προς τις κλειστές και ημίκλειστες ηπειρωτικές λεκάνες και ο εκεί εγκλωβισμός τους, αποτελεί κύριο παράγοντα σχηματισμού ομιχλών "ακτινοβολίας" ή "μεταφοράς", οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις παρουσιάζουν μεγάλη πυκνότητα και διάρκεια.

Με αυτά τα χαρακτηριστικά, ο Οκτώβριος διαφοροποιείται σημαντικά από τον Σεπτέμβριο ο οποίος σε γενικές γραμμές παρουσιάζει στοιχεία "καλοκαιρινής" ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας μέχρι και τα μέσα του και οι ατμοσφαιρικές διαταραχές που εκδηλώνονται κατά την διάρκειά του έχουν συνήθως σύντομο και σχετικά ανοργάνωτο χαρακτήρα παρ'ότι αρκετά συχνά συνοδεύονται από έντονα φαινόμενα.

Σε κάθε περίπτωση, εντυπωσιακές διαφορές παρατηρούνται συχνά κατά την διάρκεια του μήνα αλλά και μεταξύ διαφορετικών ετών, και κάθε Οκτώβριος είναι μοναδικός όπως άλλωστε και κάθε στιγμή στην ατμόσφαιρα του "Γαλάζιου Πλανήτη"! 

Γεώργιος Παπακωστόπουλος

Υπεύθυνος προγνώσεων καιρού - InMeteo.gr