Άρθρα

Πότε, "πραγματικά", μπαίνει η Άνοιξη?

Δημοσιεύθηκε: Παρασκευή 1 Μαρτίου, 2019 14:39 σε Άρθρα

Η 1^η ημέρα του Μαρτίου, σηματοδοτεί την "ημερολογιακή" έναρξη της Άνοιξης! Σηματοδοτεί όμως και την "ουσιαστική μετάβαση" στην νέα εποχή?

Η αλήθεια είναι πως ξεκάθαρη απάντηση σε αυτό το ερώτημα,δεν μπορεί να δοθεί καθώς η ίδια η έννοια της "Άνοιξης" είναι αρκετά αόριστη! Σε γενικές γραμμές, η Άνοιξη, είναι μία εποχή συνυφασμένη με την μετάβαση από τον Χειμώνα προς το Καλοκαίρι που συνδέεται με την σταδιακή άνοδο της θερμοκρασίας, την επικράτηση ολοένα και ηπιότερων καιρικών συνθηκών, το λιώσιμο του χιονιού, την "αναγέννηση της φύσης" αλλά και με ένα σύνολο φυσικών και κοινωνικών γεγονότων τα οποία εν πολλοίς συνθέτουν την "ταυτότητα" της εποχής.

Τα περισσότερα, όμως, από αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι αρκετά "αόριστα" και εν πολλοίς αστάθμητα! Για παράδειγμα, οι καιρικές συνθήκες κατά την διάρκεια της ίδιας περιόδου μεταξύ διαφορετικών ετών, στην ίδια περιοχή, διαφέρουν σημαντικά. Άλλοτε η θερμοκρασία μπορεί να σημειώσει αισθητή άνοδο και να κυμανθεί σε σχετικά υψηλά επίπεδα, άλλοτε οι ψυχρές εισβολές, μπορεί να συνεχιστούν μέχρι την "καρδιά" της νέας εποχής, διατηρώντας την αίσθηση του Χειμώνα! Σε άλλες περιπτώσεις, η Άνοιξη μπορεί να χαρακτηριστεί από βροχερές περιόδους και σε άλλες, να έχει άνομβρο χαρακτήρα. Επιπλέον, οι καιρικές συνθήκες διαφέρουν σημαντικά από περιοχή σε περιοχή. Για παράδειγμα, πολύ συχνά, κατά τις πρώτες εβδομάδες της ημερολογιακής Άνοιξης, ο καιρός στα πεδινά τμήματα της νότιας Ελλάδας χαρακτηρίζεται από σημαντική άνοδο της θερμοκρασίας και μεγάλη διάρκεια ηλιοφάνειας ενώ στα ορεινά τμήματα της βόρειας Ελλάδας επικρατεί πολύ ψυχρότερος και νεφελώδης καιρός, με μεγάλη συχνότητα βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων. Οι διαφορές αυτές είναι ακόμα πιο σημαντικές ανάμεσα σε περιοχές που τις χωρίζουν μεγαλύτερες αποστάσεις και υψομετρικές διαφορές. Φανταστείτε, για παράδειγμα, πως την περίοδο που τα πρώτα "30άρια" κάνουν την εμφάνισή τους στον ελλαδικό χώρο και οι παραλίες αρχίζουν να γεμίζουν με κόσμο, εξάρσεις χιονοπτώσεων συνεχίζουν να λαμβάνουν χώρα σε πολλές πόλεις της Σκανδιναβίας και του Καναδά. Αντίστοιχες διαφορές, σημειώνονται και σε άλλα στοιχεία που συνθέτουν την ταυτότητα της Άνοιξης, όπως για παράδειγμα η συμπεριφορά των ζώων και των φυτών, η οποία διαφέρει σημαντικά από είδος σε είδος και από περιοχή σε περιοχή.

Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι υπάρχει μία γενική "κοινή αίσθηση" σχετικά με την εικόνα και τα χαρακτηριστικά της "Άνοιξης", δεν είναι εύκολο να δοθεί ένας ξεκάθαρος ορισμός ο οποίος να είναι κοινά αποδεκτός.

Υπάρχουν δύο, "επικρατείς", ορισμοί της Άνοιξης, που βασίζονται σε κριτήρια τα οποία μπορεί να είναι σταθερά στον χρόνο και δεν εξαρτώνται από αστάθμητους παράγοντες και για τον λόγο αυτό να μπορούν να θεωρηθούν αποδεκτοί και από επιστημονικής άποψης. Τα κριτήρια αυτά είναι "ημερολογιακά" και "Αστρονομικά" (και επειδή το "ημερολόγιο" είναι δομημένο με βάση αστρονομικά κριτήρια, επί της ουσίας, ο ορισμός των εποχών βασίζεται σε αστρονομικά κριτήρια, τα οποία είναι πολύ σταθερά):

α)Ο "ημερολογιακός ορισμός" της Άνοιξης, σύμφωνα με τον οποίο η νέα εποχή ξεκινάει την 1η Μαρτίου και ολοκληρώνει τον κύκλο της την 31η Μαϊου. 

β)Ο "αστρονομικός ορισμός" της Άνοιξης, σύμφωνα με τον οποίο, η νέα εποχή ξεκινάει με την εαρινή ισημερία (20 ή 21 Μαρτίου) και ολοκληρώνεται με το θερινό ηλιοστάσιο (20 ή 21 Ιουνίου).

Οι ορισμοί αυτοί, ισχύουν για την "Εύκρατη ζώνη" του βορείου ημισφαιρίου. Στην Εύκρατη ζώνη του νοτίου ημισφαιρίου, οι ημερομηνίες αυτές σηματοδοτούν την έναρξη και την λήξη του Φθινοπώρου, ενώ ή Άνοιξη για τις περιοχές αυτές, αντιστοιχεί στην περίοδο του Φθινοπώρου για την εύκρατη ζώνη του βορείου ημισφαιρίου.

Ο "μετεωρολογικός ορισμός" της Άνοιξης, "ασπάζεται" τον "ημερολογιακό" ορισμό και κατ'αυτόν, η εποχή αποτελείται από τους μήνες "Μάρτιο", "Απρίλιο" και "Μάιο".

Από "επιστημονικής" άποψης λοιπόν, η "Άνοιξη" είναι σαφώς ορισμένη χρονική περίοδος και "είναι μία" για όλη την εύκρατη ζώνη! Υπό αυτό το πρίσμα, η διαφοροποίηση των χαρακτηριστικών της από περιοχή σε περιοχή και από έτος σε έτος, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως "διαφορετικές εκφάνσεις/διαθέσεις" της εποχής.

Από "καιρικής άποψης", ωστόσο ίσως ήταν δόκιμη, μία προσπάθεια διαχωρισμού των εποχών με βασικό κριτήριο τα κλιματικά και μετεωρολογικά χαρακτηριστικά που κυριαρχούν, σε μία περιοχή, και, ιδιαίτερα με το πότε αυτά εναρμονίζονται περισσότερο με τα "πρότυπα" του Χειμώνα ή της Άνοιξης.

Ειδικά για την χώρα μας, εάν θελήσουμε να οριοθετήσουμε, από καιρικής άποψης, την έναρξη της Άνοιξης, με κριτήρια την γενική εικόνα του καιρού, ανά περιοχή/γεωγραφικό διαμέρισμα, κατά την άποψή μου θα ήταν δόκιμο να θεωρούσαμε πως:

-Για την περιοχή της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, από καιρικής άποψης, η έναρξη της Άνοιξης, συμπίπτει, περισσότερο με τον ημερολογιακό ορισμό.

-Για την περιοχή της βόρειας Ελλάδας, η "καιρική" έναρξη της Άνοιξης τείνει να συμπίπτει με τον "αστρονομικό" ορισμό, καθώς η όλη εικόνα του καιρού, μέχρι και τις 20 Μαρτίου, περίπου, τείνει να μοιάζει περισσότερο με αυτή που παρατηρείται κατά την διάρκεια του Χειμώνα (και κυρίως του Φεβρουαρίου) και λιγότερο με την εικόνα που επικρατεί στην συνέχεια.

-Για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, θεωρώ πως το 1ο δεκαήμερο του Μαρτίου, ανήκει από "καιρικής άποψης" στον Χειμώνα και η μετάβαση στην "Άνοιξη" γίνεται κατά την διάρκεια του 2^ου δεκαημέρου του μήνα. Και αυτό, γιατί τόσο η όλη εικόνα του καιρού όπως εκφράζεται από την συχνότητα εκδήλωσης ψυχρών εισβολών και χιονοπτώσεων όσο και η διακύμανση της θερμοκρασίας, κατά το 1^ο δεκαήμερο του Μαρτίου, τείνουν να κυμαίνονται σε επίπεδα ανάλογα αυτών που παρατηρούνται κατά την διάρκεια του Φεβρουαρίου εν αντιθέσει με το 3^ο δεκαήμερο του μήνα , που μοιάζει πολύ περισσότερο με τους επόμενους μήνες της Άνοιξης, με την διάρκεια της ηλιοφάνειας και την θερμοκρασία να αυξάνεται σημαντικά, την συχνότητα των ψυχρών εισβολών να μειώνεται και την "θερμική αστάθεια" να κάνει την εμφάνισή της. 

Σε κάθε περίπτωση, η Άνοιξη είναι μια μεταβατική περίοδος, η οποία έχει σαν κύρια χαρακτηριστικά τις μεγάλες μεταβολές στις καιρικές συνθήκες τόσο από στιγμή σε στιγμή όσο και από περιοχή σε περιοχή, και κατά την διάρκεια αυτής, δύνανται να υπάρξουν στοιχεία και από τις τέσσερις εποχές του χρόνου, καθώς η ηλιοφάνεια, η συννεφιά, η βροχή, το χιόνι, ο άνεμος, η καταιγίδα, το "κρύο" η "ζέστη" και άλλα καιρικά φαινόμενα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της "καιρικής ταυτότητας" της, γεμάτης ζωντάνια, εποχής αυτής, στην Ελλάδα.

Γεώργιος Παπακωστόπουλος

Αναλυτής - προγνώστης καιρού / Συντονιστής προγνώσεων καιρού - SiMeteo.gr